Yıldız Ecevit – Oğuz Atay’da Aydın Olgusu

Oğuz Atay’ın tüm yapıtları, insanın kendisiyle ve yerleşik düzenle olan ilişkisini ele alır. Bireyin toplum içindeki konumu, çağdaş Batı edebiyatının da ana sorunsalını oluşturmakta. Birçok Batı yazarı gibi Atay da, bu konuyu birey toplum karşıtlığı içinde verir. Yapıtlarında bireyin bilincinin -ve bilinçaltının- katmanları çarpıcı bir biçimde sergilenir. Birey, toplumsal çıkmaza çözüm bulmaya çalışmadan önce, varoluşsal bir doğrultuda kendini sorgular; gerçek kimliğiyle özdeşleşmeye çalışır. Çünkü Atay, kendini bulmadan toplumsal sorunlara çözüm bulmaya çalışanların, öznel çıkarların batağında kaybolacakları inancındadır.
Yaptığım araştırma, son derece geniş bir kültür birikimine sahip olan ve biçim açısından Türk edebiyatına büyük yenilikler getiren yazarın yalnızca bir yönünü irdelemekte; onun bireylerinin kimlik bulma sürecini ve bu süreç içinde karşıt-figür konumundaki toplumla ilişkilerini ele almakta.
Çalışmanın başlığındaki "aydın" sözcüğü ise, Atay’ın ana figürlerinin en önemli özelliğini vurguluyor. Onlar, sıradan bir küçük burjuva değildir. Aydınca bir yaşam sürer, düşünür ve eleştirirler; işin özüne inmeye çalışırlar; yüzeyde çırpınmazlar. Yaşam görüşleri, toplumda egemen değerler -veya değersizlikler- dizgesini.! dışında biçimlenmiştir. Herşeyden önce birer "aydın"dır onlar. Çalışmamda işte bu insanı, "aydın"ı odak aldım.
Konusu, psikolojik ve sosyolojik çözümlemelere son derece uygun olan bu araştırma adı geçen bilim dallarının da ışığı altında, ama özde edebiyat bilimi ölçütleri gözönüne alınarak yapılmıştır. Atay’ın "neyi” anlattığı kadar -belki de daha çok- "nasıl" anlattığı önemlidir burada